DO CÁRCERE DE CELANOVA AO MUSEO DOS AFIADORES-Historia de dúas familias extraordinarias (1)

Ana Mosquera

Os de Arboiro

A nosa historia de hoxe comeza na illa de Cuba, onde o señor Nicanor, procedente do interior de Ourense, concretamente do lugar de  Arboito, Concello de San Xoán de Río, traballaba de buzo no porto da Habana. 

Como moitos emigrantes galegos enfermou e veu á casa a morrer. E como moitos emigrantes galegos, incluído o meu bisavó, unha vez na casa a súa saúde recuperouse de forma milagrosa e continuou coa súa vida na aldea natal.

Ferramentas herdadas da familia e outras cedidas na casa de Arboiro

O señor Nicanor era un artista, da madeira e do ferro, o mesmo reparaba o motor Lister da máquina de mallar que fabricaba a culata dunha escopeta ou arranxaba unha casa.

A fonte de Arboiro, cuxa construción debemos a Nicanor, ten a curiosidade de que, en lugar de estar coroada por unha cruz, o está por un globo terráqueo, en homenaxe ao aviador republicano, Ramón Franco, irmán do futuro ditador, que acababa de cruzar o Atlántico por primeira vez nunha avioneta, na famosa operación Plus Ultra.

Fonte de Arboiro adicada a Ramón Franco
Inaugurouse o 1º de maio de 1936

Ter dedicado a fonte ao irmán do ditador non librou a Nicanor do presidio. De feito nin o irmán do ditador se librou da represión segundo conta a lenda negra.

D. Nicanor estivo preso en Lugo, en Monforte e en Celanova. Neste ultimo  lugar  foi testemuña de paseos nocturnos dos seus compañeiros de presidio, segundo nos contou o seu neto Florencio de Arboiro. 

A parte inferior estaba desfeita e foi Nicanor de Arboiro, na súa época de preso no convento, quen a restaurou.

Nicanor salvou a vida grazas a salvar as portas do mosteiro, que estaban en pésimo estado de conservación. Nicanor artista da madeira e do metal, fixo unha magnífica restauración que aínda podemos aprezar hoxe nas fermosas portas da igrexa de San Salvador, o que lle valeu a protección das monxas que se ocupaban dos labores de cociña e enfermería e que lle encargaban os máis diversos arranxos. Grazas a iso converteuse nun preso protexido.

Hai que atalo. Escultura en bronce de Florencio de Arboiro
Fai referencia á enfermidade mental

O seu neto Florencio recolleu o legado de Nicanor, aprendeu o oficio da forxa e converteuse nun artista dos bronces, cun dominio preciso da técnica e unha gran sensibilidade. Pero sendo de moita calidade, as esculturas de Florencio de Arboiro só representan unha pequena parte da súa obra artistica e persoal.

Florencio traballou no taller ocupacional do Sanatorio Mental de Toén, onde realizaba obras cos enfermos.

Obra realizada cos enfermos. Pola falta de espazo atopase nunha adega.

Destaco esta porta, porque  esta feita polos enfermos. Colocaron todas as chaves dun pavillón abandonado sobre unha porta tamén abandonada. A porta brila como un espello, pero non é capaz de reflexar unha imaxe. As chaves son funcionais, pero non abren ningunha porta. A obra parece definir a propia enfermidade mental.

Obra en bronce e madeira.

Ademais deste magnifico traballo en Toén. Florencio leva varios anos ao rescate das profesións ambulantes extinguidas. Restaurou a casa do avó Nicanor en Arboiro e instalou nela un museo,  A CASA DAS RODAS, onde expón máis de 100 rodas de afiar, fotografías de afiadores, cartaces, letreiros… 

Tamén recuperou material dos quincalleiros, ambulantes de pequenos obxectos como lentes,  colares…, dos fuseiros. 

Unha das últimas rodas que mercou Florencio.

Florencio organiza encontros de afiadores de varios países (Galiza e Italia entre os principais) e é tamén a alma da Asociación Cultural Ben Cho Sei, que recupera e dá a coñecer o mundo do afiador. A Asociación publica anualmente a revista O Naceiro. Todo isto practicamente sen apoio institucional e con moito esforzo propio.

Florencio de Arboiro

Revista o Naceiro

Video: 

Entrevista a Florencio pola Universidade de Vigo